Hedendaags orgel, in zwaluwnest (Grenzing, 2000)

Sint-Michiels en Sint-Goedelekathedraal

Klavier  / Hedendaags orgel, in zwaluwnest (Grenzing, 2000) - Sint-Michiels en Sint-Goedelekathedraal
Architectuur, plaats, inplanting  / Hedendaags orgel, in zwaluwnest (Grenzing, 2000) - Sint-Michiels en Sint-Goedelekathedraal
 Klik op een foto om te vergroten
HET INSTRUMENT
Orgelkast - bouwdatum 2000
Orgelkast - plaats In zwaluwnest op het noordelijke triforium
Orgelkast - stijl  Eigentijds (neorenaissance - barok)
Gebruikte materialen Massieve eik met stalen binnenstructuur. Het hout is gevernist, gepolychromeerd en verguld.
Opstelling van de pijpen Tinnen pijpwerk in torens en vlakvelden geschikt
Beschrijving van de orgelkast In drie delen
Speeltafel - stijl In overeenstemming met de hoofdkast
Speeltafel - beschrijving In venster, onder de Spaanse Trompetten van de hoofdkast
Speeltafel - materialen Eik
Bouwdatum 2000
Bouw - bijzonderheden Initiatiefnemers achter het project : commissie met Bernard Foccroule, Jean Ferrard, Joseph Sluys, Stanislas Deriemaeker en Xavier Deprez
Persoon belast met het onderhoud Pieter Vanhaecke
Datum/periode van het onderhoud Regelmatig
Ster - beschrijving In de twee vlakvelden van het Hoofdwerk, een draaiende vergulde ster
Stemming Diapason 440 Hz
Stemming - bijzonderheden Bij 20° C
Temperatuur Particulier Gerhard Grenzing, licht gewijzigd
Orgelbouwer(s) Gerhard Grenzing, Simon Platt
HET INSTRUMENT
Bouwdatum 2000
Orgelkast - stijl  Eigentijds (neorenaissance - barok)
Speeltafel - stijl In overeenstemming met de hoofdkast
Orgelbouwer(s) Gerhard Grenzing, Simon Platt
HISTORIEK VAN HET INSTRUMENT
Historiek Het galerij-instrument vertoonde ernstige vermoeidheidsverschijnselen, voornamelijk als gevolg van de complexiteit van de mechaniek, maar ook door de verarming in registers, als gevolg van de laatste grote restauratie in 1929. Overigens bestond hier en daar de ambitie om de galerij die rond 1829 voor de bouw van het nieuwe orgel van De Volder werd gecreëerd weer af te breken. Die ambitie werd zelfs gedeeld door bepaalde van de architecten die belast waren met de restauratie van de kerk in 1989. De trend heeft het gehaald en bijgevolg is een plan ontwikkeld om een orgel te bouwen op een platform dat zou ondersteund worden door palen voor de eerste twee zuilen van de kerk (geïnspireerd door het groot orgel van Saint-Omer). Dat plan lag ter tafel vanaf 1986 maar werd later verworpen.
Het viermanualige orgel met pedaalklavier moest in elk geval een hoofdkas, een rugpositief en een pedaal omvatten. In samenwerking met de Regie der Gebouwen, werd een maquette gemaakt voor een nieuw orgel in de kathedraal:
"Cathédrale St Michel et Gudule – Sint-Michiels en Goedelekatedraal Portail ouest/ Westportaal 1/50 Dess. Tek. Kermesse. L – Pletincks. C – Vancutsem, G. - Arch. Claes, H. – Degreef, J.P. Service architecture – architectuurdienst."
De maquette werd uitgevoerd met advies van orgelbouwer Markussen.
Andere plannen werden tegelijk onder de loep genomen door Klais en Flentrop.

Na heel wat getalm en in het licht van de activiteiten die zouden georganiseerd worden door Brussel/Bruxelles2000, in het kader van "Brussel, Culturele Hoofdstad", werd een commissie van deskundigen samengesteld, onder voorzitterschap van Bernard Foccroule, aangevuld met Jean Ferrard, Joseph Sluys en Stanislas Deriemaker (?).

Er werd een wedstrijd uitgeschreven onder de vijf beste orgelbouwers van de wereld om een project in te dienen dat rekening zou houden met de naar voor geschoven criteria en met drie mogelijke plaatsen: achterin de kerk maar zonder het glasraam te verstoppen, in het dwarsschip of in een zwaluwnest. Het instrument moest geschikt zijn voor de uitvoering van een breed repertorium, met zowel oude als romantische en moderne muziek.

Gerhard Grenzing en de Engelse architect Simon Platt hebben uiteindelijk het contract in de wacht gesleept. Ze lieten een keur van andere Europese en Amerikaanse orgelbouwers achter zich. Grenzings instrument is resoluut gebaseerd op het Plenum met Duits karakter, met toevoeging evenwel van registers die typisch zijn voor de Spaanse traditie (strijdtrompet), de Vlaamse (trompet op het Positief), en de Franse (Zwelwerk, harmonische Trompet, grondstemmen, Cornet). Daarnaast biedt het instrument het comfort van een elektronische schakelingen voor de registermechaniek, ook al is de tractuur van de toetsen volledig mechanisch.

Het orgel werd ingezegend door Kardinaal Danneels op het Feest van Hemelvaart 2000 en ingehuldigd tijdens de Internationale Orgelweek datzelfde jaar. Sindsdien hebben uiteenlopende manifestaties plaatsgevonden rond het orgel, waarop een groot publiek van kenners maar ook leken blijft afkomen, aangetrokken door de kwaliteit en originaliteit van het instrument.
DOCUMENTATIE
Type Artikel
Uitgever Edouard Houtart
Type Plaat
Titel "Cathédrale de Bruxelles Orgue Grenzing"
Beschrijving Stukken uit de inhuldigingsconcerten door Jean Ferrard, Xavier Deprez, Jozef Sluys, Stanislas Deriemaeker en Bernard Foccroulle. Uiteenlopende muziekwerken.
Barcode 4 017563 130422
Type Plaat
Titel "Four Centuries of Belgian Organ Music"
Barcode 5 412217 075071
Uitgever [Sic] et Cyprès
Uitvoerder(s) Jean Ferrard
Type Plaat
Titel "Jozef Sluys Organo Grenzing".
Uiteenlopende muziekwerken.
Barcode 4 011578 202099
Uitgever « Organa Belgica » Prezioso
Uitvoerder(s) Jozef Sluys
Type Radio
Auteur Compositeurs anciens et actuels
Zender RTBF
Bijzonderheden Verscheidene opnamen
HISTORIEK VAN HET INSTRUMENT
Historiek Het galerij-instrument vertoonde ernstige vermoeidheidsverschijnselen, voornamelijk als gevolg van de complexiteit van de mechaniek, maar ook door de verarming...
TECHNISCHE KENMERKEN VAN HET INSTRUMENT
Speeltafel
Structuur speeltafel en muziekstaander 
In eikenhout met vaste lessenaar
Aantal klavieren 
4
Omvang van de klavieren 
58 toetsen
Beschrijving van de toetsen 
Grenen, met buxux belegd
Beschrijving van de boventoetsen 
Ebbenhout
Diepte van de boventoetsen 
78 mm
Beschrijving van de bakstukken of kader 
Eik
Omvang van het voetklavier 
32 toetsen
Materialen van het voetklavier 
Recht, plat, in eik, met rechte boventoetsen
Registers 
Aan beide zijden van de klavieren op de verticale posten, in vier verticale kolommen.
Hoofdwerk en Pedaal links, Solo en Zwelwerk rechts.
Trekkers in eik en knoppen in notenhout met inscriptie van het spel.
Koppelingen 
Tussen de registers
Combinaties 
5.120 elektronische combinaties, te bedienen met de hand van eiken drukknoppen onder het eerste klavier
Met de voet bediende organen 
Koppels en pedaalkoppels
 
Klavieren en voetklavieren
  • Naam 
    Positief (I)
    Omvang 
    58 toetsen C - a'''
    Registers 
    Bourdon 16’
    Montre 8’
    Bourdon 8’
    Quintadène 8’
    Prestant 4’
    Flûte à cheminée 4’
    Nasard 2’2/3
    Doublette 2’
    Tierce 1'3/5
    Larigot 1'1/3
    Mixture V-VI
    Trompette 8’
    Cromorne 8’
    Koppelingen 
    III/I
    I/II
    Tremulant 
    Zachte tremulant naast de balg
  • Naam 
    Hoofdwerk (II)
    Omvang 
    58 toetsen C - a''''
    Registers 
    Montre 16’
    Montre 8’
    Flûte harmonique 8’
    Bourdon à cheminée 8’
    Viole de gambe 8’
    Prestant 4’
    Flûte conique 4’
    Quinte 2'2/3
    Doublette 2’
    Mixture IV
    Cymbale III-IV
    Trompette 16’
    Trompette 8’
    Koppelingen 
    I/II
    III/II B
    III/II D
    III 16’/II
    IV/II
  • Naam 
    Zwelwerk (III)
    Omvang 
    58 toetsen C - a''''
    Registers 
    Salicional 8’
    Gambe 8’
    Voix céleste 8’
    Cor de nuit 8’
    Prestant 4’
    Flûte octaviante 4’
    Nasard 2'2/3
    Quarte 2’
    Sifflet 1’
    Plein-jeu IV-V
    Tiercelette III
    Basson 16’
    Trompette harmon. 8’
    Hautbois 8’
    Koppelingen 
    III/I
    III/II B
    III/II D
    III 16’/II
    Tremulant 
    Regelbare Tremulant naast de balg
  • Naam 
    Solo (IV)
    Omvang 
    58 toetsen C - a''''
    Registers 
    Bourdon 8’
    Viola 8’
    Voce humana 8’
    Prestant 4’
    Flageolet 2’
    Larigot 1'1/3
    Cornet V
    Trompeta batalla 8’
    Bajoncillo-Tr. magna 4-16’
    Voix humaine 8’
    Douçaine 8’
    Tremulant 
    Zachte tremulant naast de balg
  • Naam 
    Pedaal
    Omvang 
    32 toetsen C - g'
    Registers 
    Principal 16’
    Soubasse 16’
    Grosse quinte 10'2/3
    Flûte 8’
    Basse 8’
    Gros nasard 5'1/3
    Prestant 4’
    Fourniture V
    Contre-posaune 32’
    Posaune 16’
    Trompette 8’
    Clairon 4’
    Koppelingen 
    I/P
    II/P
    III/P
    IV/P
 
Tractuur
  • Naam 
    Positief
    Noten 
    c''-a'
    Toetsen 
    Staartklavier
    Traject en beschrijving van de mechaniek 
    Benedengaande abstracten in grenen naar achter aan de windlade met wellenbord onder de windlade
    Beschrijving van de registers 
    13 registers met elektrische traktuur. Motors om de slepen te trekken.
    Wellenbord 
    Onder de windladen, vertikaal, kader in eikenhout, wellen in staal met gelasde armen
  • Naam 
    Hoofdwerk
    Toetsen 
    Staartklavier
    Traject en beschrijving van de mechaniek 
    Bovengaande abstracten in grenen met vertikaal wellenboord naar het centrum van de windlade
    Beschrijving van de registers 
    13 registers met elektrische traktuur. Motors om de slepen te trekken.
    Wellenbord 
    Vertikaal onder de windlade, kader in eik, wellen in staal met gelasde armen
  • Naam 
    Zwelwerk
    Noten 
    C - a'''
    Toetsen 
    Staartklavier
    Traject en beschrijving van de mechaniek 
    Benedendalende abstracten vooraan de windlade, dan winkelhaken, horizontale abstracten en wellenboord onder de windlade
    Beschrijving van de registers 
    14 registers met elektrische traktuur. Motors om de slepen te trekken.
    Wellenbord 
    Vertikaal wellenbord onder de windlade, kader in eik, wellen in staal met gelasde armen
  • Naam 
    Solo
    Noten 
    C - a’’’
    Toetsen 
    Staartklavier
    Traject en beschrijving van de mechaniek 
    Bovengaande abstracten in grenen met wellenbord in het centrum van de windlade
    Beschrijving van de registers 
    Registers met slepen in werking gestelt door elektrische motors
    Wellenbord 
    Vertikaal wellenbord onder de windlade, kader in eik en wellen in staal met gelasde armen
  • Naam 
    Pedaal
    Noten 
    C - g'
    Toetsen 
    Staartklavier
    Traject en beschrijving van de mechaniek 
    Horizontaal wellenbord in de speeltafel om de traktuur om te leiden naar links en rechts. Ijzerdraad naar de orgelkasten, dan winkelhaken in eik naar boven en beneden (zie windladen).
    Wellenbord 
    Onder de windladen.
    Eik en staal.
 
Windladen
  • Type 
    Sleeplade
    Inplanting 
    Positief en Zwelwerk parallel met het orgelfront, onder de organist, het ene na het andere.
    Hoofdwerk en Solo, parallel met het orgelfront, boven de organist.
    Pedaal, twee windladen aan beide zijden van de hoofdkast en in twee delen in elk torentje.
    Bijzonderheden 
    De elektrische leidingen staan onder een druk van 24 volts
  • Naam van het klavier 
    Positief
    Aard 
    Eiken sleepladen met ventielen achteraan, nabij de stemgang
    Opstelling van de pijpen 
    Diatonisch c/c#, mijtervormig (bas in het midden)
    Beschrijving van de pijpstok 
    Bourdon 16’
    Prestant 8’
    Bourdon 8’
    Quintadeen 8’
    Prestant 4’
    Roerfluit 4’
    Nasard 2'2/3
    Doublet 2’
    Terts 1'3/5
    Larigot 1'1/3
    Mixtuur V-VI
    Trompet 8’
    Kromhoorn 8’
  • Naam van het klavier 
    Hoofdwerk
    Aard 
    Eiken kleppenkast in het centrum van de windlade. Dit geeft een windvoering vanaf het midden van de cancellen; het wind gaat links en rechts.
    Opstelling van de pijpen 
    Links tot recht :
    C, D, E
    f#''', d''', a#''', f#'', d'', a#'', enz.
    c, e, g#, c', e', g#', enz.
    A#, G#, F#
    H, A, G
    a''', f''', c#''', a'', f'', c#'', enz.
    eb, g, h, eb', g', h', enz.
    F, D, C#
    Beschrijving van de pijpstok 
    Prestant 16’
    Prestant 8’
    Overblazende fluit 8’
    Bourdon met roer 8’
    Viola da gamba 8’
    Prestant 4’
    Conische fluit 4’
    Kwint 2'2/3
    Doublet 2’
    Mixtuur IV
    Cimbaal III-IV
    Trompet 16’
    Trompet 8’
  • Naam van het klavier 
    Zwelwerk
    Aard 
    Eiken sleepladen met ventielen voraan, nabij de stemgang
    Opstelling van de pijpen 
    Diatonisch c/c#, mijtervormig (bas in het midden)
    Beschrijving van de pijpstok 
    Salicionaal 8’
    Gamba 8’
    Voix céleste 8’
    Nachthoorn 8’
    Prestant 4’
    Octaaffluit 4’
    Nasard 2'2/3
    Kwart 2’
    Sifflet 1’
    Plein-jeu IV-V
    Tiercelette III
    Fagot 16’
    Overblazende trompet 8’
    Hobo 8’
  • Naam van het klavier 
    Solo
    Aard 
    Eik.
    Sleeplade.
    Opstelling van de pijpen 
    Twee diatonische octaven in mijtervorm aan de zijkanten. Het overige in tertsen (zoals de Trompette de bataille)
    Beschrijving van de pijpstok 
    Bourdon 8’
    Viola 8’
    Vox humana 8’
    Prestant 4’
    Flageolet 2’
    Larigot 1'1/3
    Cornet V
    Trompeta batalla 8’
    Bajoncillo-Tr. magna 4'-16’
    Vox humana 8’
    Dulciaan 8’
  • Naam van het klavier 
    Pedaal
    Aard 
    Eiken slepen met meerdere ventielen per noot in voorziening van de uitbreiding (tot 6 voor het 1ste octaaf en 5 voor het overige)
    Opstelling van de pijpen 
    1e octaaf boven, de rest onder
    Beschrijving van de pijpstok 
    Principaal 16’
    Subbas 16’
    Grote kwint 10'2/3
    Fluit 8’
    Bas 8’
    Gros nasard 5'1/3
    Prestant 4’
    Mixtuur V
    Contrabazuin 32’
    Bazuin 16’
    Trompet 8’
    Klaroen 4’
 
Pijpwerk
  • Naam 
    Positief
    Beschrijving 
    BOURDON 16'. 28 % tin, C-c' hout.
    PRESTANT 8'. 86 %, front C.
    BOURDON 8'. 28 %, C-c hout.
    QUINTADEEN 8'. 28 %, C-H met Bourdon.
    PRESTANT 4'. 86 %.
    ROERFLUIT 4'. 28 %.
    NAZARD 2'2/3. 45 %, C-h gedekt, c' conisch.
    DOUBLET 2'. 86 %.
    TERTS 1'3/5. 45 %.
    LARIGOT 1'1/3. 45 %.
    MIXTUUR V-VI. 86 %.
    TROMPET 8'. Blik.
    KROMHOORN 8'. 75 %.
  • Naam 
    Hoofdwerk
    Beschrijving 
    PRESTANT 16'. 86 %, front F#.
    PRESTANT 8'. 86 %, front; dubbel vanaf de c.
    OVERBLAZENDE FLUIT 8'. 86 %, C-H met Bourdon, c-c' 28 %.
    BOURDON MET ROER 8'. 28 %, C-H hout.
    VIOLE DE GAMBE 8'. 86 %, C-G# met Bourdon.
    PRESTANT 4'. 86 %.
    CONISCHE FLUIT 4'. 28 %.
    KWINT 2'2/3. 28 %, conisch.
    DOUBLET 2'. 86 %.
    MIXTUUR IV. 86 %, 2'.
    TROMPET 16'. 45 %, conische kelen; C-F kwintlengte.
    TROMPET 8'. 45 %, conische kelen.
  • Naam 
    Zwelwerk
    Beschrijving 
    SALICIONAAL 8'. 86 %.
    GAMBA 8'. 86 %, F#-a'''.
    VOIX CELESTE 8'. 86 %, c-a'''.
    NACHTHOORN 8'. 28 %.
    PRESTANT 4'. 86 %.
    OCTAAFFLUIT 4'. 28 %.
    NAZARD 2'2/3. 45 %, C-H gedekt.
    KWART 2'. 45 %.
    SIFFLET 1'. 45 %.
    MIXTUUR IV-V. 45 %, 2'.
    TIERCELETTE III. 45 %, 1'3/5.
    BASSON 16'. 45 %.
    HARMONISCHE TROMPET 8'. 75 %, dubbele lengte bij g'.
    HOBO 8'. 45 %.
  • Naam 
    Solo
    Beschrijving 
    BOURDON 8'. 28 %, C-H hout.
    VIOLA 8'. 86 %, C-G# met Bourdon.
    VOX HUMANA 8'. 28 %, c-a'''.
    PRESTANT 4'. 86 %.
    FLAGEOLET 2'. 45 % conisch.
    LARIGOT 1'1/3. 45 %.
    CORNET V. 45 % (8'), 4', 2' 2/3, 2', 1'3/5.
    TROMPETA BATALLA 8'. 86 %, horizontaal vanaf F#.
    BAJONCILLO-TROMPETA MAGNA 4'-16'. 86 %, horizontaal.
    VOX HUMANA 8'. 45 %.
    DULCIAAN 8'. 75 %.
  • Naam 
    Pedaal
    Bijzonderheden 
    Transmissieen:
    PRINCIPAL 16' en FLÛTE 8'.
    SOUBASSE 16' en BASSE 8'.
    GROSSE QUINTE 10'2/3 en GROS NAZARD 5'1/3.
    CONTRE-POSAUNE 32' en POSAUNE 16'.
    TROMPETTE 8' en CLAIRON 4'.
    Beschrijving 
    PRINCIPAAL 16'. 86 %, front.
    SUBBAS 16'. Hout.
    GROTE KWINT 10'2/3. Gedekt, hout.
    FLUIT 8'. 86 %, front.
    BAS 8'. Hout.
    GROS NAZARD 5'1/3. 28 %, gedekt, C-H hout.
    PRESTANT 4'. 86 %.
    MIXTUUR V. 86 %.
    CONTRABAZUIN 32'. 45 %, C-F# kwintlengte.
    BAZUIN 16'. 45 %.
    TROMPET 8'. 45 %.
    KLAROEN 4'. 45 %.
 
Windvoorziening
  • Magazijn- of hulpbalg 
    Magazijnbalg
    Beschrijving 
    Vier grote keilbalgen bevinden zich op de zolder grenzend aan het triforium
 
Tremolos
  • Naam 
    Positief
    Plaats 
    Naast de balg
  • Naam 
    Zwelwerk
    Type 
    Regelbaar
    Plaats 
    Naast de balg
  • Naam 
    Solo
    Type 
    Zacht
 
Windkanalen
  • Beschrijving 
    Een grote windkanaal in PVC met kleinere balgjes is voorzien om de windtoevoer te voorzien. De windkanalen zijn in eik. De vervoering voor de pijpen zijn in messing, anderen in Westaflex, zoals deze voor de Trompettes de bataille. Deze voor het Cornet is in lood.
  • Naam 
    Positief
    Beschrijving 
    Naar onder
    Materialen 
    Geprefabriceerd en in eik
    Afmetingen 
    27 x 23 cm
  • Naam 
    Hoofdwerk
    Beschrijving 
    Naar boven
    Afmetingen 
    26 x 26 cm
    25,2 x 19,8 cm
  • Naam 
    Zwelwerk
    Beschrijving 
    Naar onder
  • Naam 
    Solo
    Beschrijving 
    Horizontaal
    Afmetingen 
    24,5 x 24,5 cm
    22 x 22 cm
  • Naam 
    Pedaal
    Beschrijving 
    Boven / onder
    Afmetingen 
    28 x 28 cm
    22 x 22 cm
 
TECHNISCHE KENMERKEN VAN HET INSTRUMENT
Speeltafel Klavier(en) en voetklavier(en) : 5
Klavier(en) en voetklavier(en) Positief (I), Hoofdwerk (II), Zwelwerk (III), Solo (IV), Pedaal
Tractuur
Positief c''-a'
Hoofdwerk 
Zwelwerk C - a'''
Solo C - a’’’
Pedaal C - g'
Het gebouw
Sint-Michiels en Sint-Goedelekathedraal

Sint-Michiels en Sint-Goedelekathedraal

Adres : Sint-Goedelevoorplein
1000 Bruxelles
Bouwstijl : Gotiek
Bouw : 1250
Bouwperiode : 13de
Type : Beschermd bouwwerk bij besluit van 05/03/1936
Orgel(s) aanwezig in dit gebouw