Romantisch galerijorgel (Van Bever, 1895)

Sint-Jan Berchmans College

Architectuur, plaats, inplanting  / Romantisch galerijorgel (Van Bever, 1895) - Sint-Jan Berchmans College
 Klik op een foto om te vergroten
HET INSTRUMENT
Orgelkast - bouwdatum 1895
Orgelkast - plaats Op de galerij van de ronde hal, aan de rechterzijde van het koor
Orgelkast - stijl  Neoklassiek
Gebruikte materialen Eik en tin voor de pijpen
Opstelling van de pijpen Twee velden en drie vlakke torens, waarvan de middelste de smalste is met 5, 11, 5, 11 en 5 sprekende stemmen behalve vier
Beschrijving van de orgelkast Plan getekend door François Draps. Meubel met drie zijden en rustend op een muur die de achterkant van het orgel vormt. Er is een onderkast met verschillende toegangspanelen en een hoektorentje en een tweede niveau in het front, dat orgelpijpen bevat met neoklassieke versieringen en met bovenop kapitelen en kroonlijsten. De zijkanten bestaan uit eenvoudige panelen, op het tweede niveau zijn er sierpanelen met tralies, waardoor de klank kan worden beluisterd. In het orgel op het tweede niveau, achteraan bevindt zich de zwelkast, die op de achtermuur rust en als achterkant dient. De jaloesieën zijn vooraan geplaatst in een dubbel schuifkader naar buiten, waardoor men toegang heeft tot het pijpwerk.
Speeltafel - stijl In de stijl van het meubel
Speeltafel - beschrijving Omgekeerde en vrijstaande speeltafel bestaande uit een rechthoekig meubel met wegneembare sierpanelen
Speeltafel - plaats Vrijstaande speeltafel, voor het instrument. De organist zit naar het koor gewend.
Speeltafel - materialen Eik
Persoon belast met het onderhoud Jean-Pierre Draps
Datum/periode van het onderhoud Plus depuis quelques années
Combinatieschakelaar - type en plaats Drie oproepen voor tongwerk
Temperatuur Gelijkzwevend
Akoestiek Overvloedig
Orgelbouwer(s) Salomon Van Bever
HET INSTRUMENT
Orgelkast - stijl  Neoklassiek
Speeltafel - stijl In de stijl van het meubel
Orgelbouwer(s) Salomon Van Bever
HISTORIEK VAN HET INSTRUMENT
WERKEN
Begindatum 1985
Type werkzaamheden Restauratie.
Het instrument onderging geen enkele fundamentele wijziging.
Naam van de orgelbouwer Draps Jean-Pierre
Ligging van de werkplaats Erps-Kwerps
DOCUMENTATIE
Type Inventaris
Titel Inventaire des orgues de Bruxelles
Bruxelles-Ville
1994
Beschrijving Publicatie in fotokopie in A4 formaat met beschrijving, geschiedenis en foto's van het orgel
Auteur Jean-Pierre Flix
Uitgever A compte d'auteur Voor rekening van de auteur
HISTORIEK VAN HET INSTRUMENT
Werken
Begindatum 1985
Naam van de orgelbouwer Draps Jean-Pierre
Ligging van de werkplaats Erps-Kwerps
TECHNISCHE KENMERKEN VAN HET INSTRUMENT
Speeltafel
Structuur speeltafel en muziekstaander 
De speeltafel wordt afgesloten door een tweedelig deksel. Wanneer hij geopend is, zijn er twee geleidingen die toelaten de houten lessenaar, die gemonteerd is op 2 stalen steunen in te schuiven.
De binnenbekleding van de speeltafel is in geverniste lichte eik en de registers zijn geplaatst in drie trappen links en rechts van de klavieren.
Aantal klavieren 
2
Omvang van de klavieren 
56 toetsen, C - g'''
Beschrijving van de toetsen 
Toetsen in eik met ivoren bekleding
Beschrijving van de boventoetsen 
Boventoetsen in eik bedekt met ebbenhout
Beschrijving van de bakstukken of kader 
In ebbenhout
Omvang van het voetklavier 
30 toetsen, C - f'
Materialen van het voetklavier 
Pedaal in eik met evenwijdige treden. De boventoetsen zijn bekleed met palissanderhout.
Registers 
Ronde registertrekker in eik met knop in palissander en medaillon in wit porcelein met zwarte letters voor het Hoofdwerk, roodachtig voor het Reciet en groenachtig voor het Pedaal.
Koppelingen 
Voeten
Combinaties 
Oproep tongwerken voor het Hoofdwerk, het Reciet en het Pedaal
Voetsteun 
Boven het pedaal en op de bank
Met de voet bediende organen 
Ijzeren lepels boven het pedaal waarboven een ovalen medaillon met zwarte letterindicatie :
RECIT A LA PEDALE
Gd-ORGUE A LA PEDALE
REUNION DES DEUX CLAVIERS
APPEL ANCHES Gd-ORGUE
APPEL ANCHES RECIT
Pedaal tuimeltrede in hout voor de zwelkast van het Reciet
APPEL ANCHE PEDALE
TREMOLO
Toebehoren 
Boven de klavieren, rechts schakelaar van de motor. Onderaan de klavieren links schakelaar voor de pedaallamp.
Adresplaat 
Plaatje in palissander verticaal boven de klavieren geplaatst met messing inleg op een palissanderplaatje :
Médaille d'Or à Anvers (gotische letters)
A. Van Bever Frères (gotische letters)
Amiens et Bruxelles (gewone hoofdletters)
 
Klavieren en voetklavieren
  • Naam 
    Hoofdwerk (I)
    Omvang 
    56 toetsen, C-g'''
    Registers 
    Bourdon 16
    Montre 8
    Flûte Harmonique 8
    Viole de Gambe 8
    Cor de nuit (8)
    Prestant 4
    Doublette 2
    Quinte 3
    Fourniture 5 rgs
    Basson 16
    Trompette 8
    Clairon 4
    Koppelingen 
    REUNION
    DES DEUX CLAVIERS
  • Naam 
    Reciet (zwel) (II)
    Omvang 
    56 toetsen, C - g'''
    Registers 
    Principal 8
    Salicional 8
    Voix Céleste (8)
    Bourdon 8
    Flûte Octaviante 4
    Flûte Echo 4
    Basson Hautbois 8
    Clarinette 8
    Tremulant 
    Tremulant
    Bijzonderheden 
    Klarinet
  • Naam 
    Pedaal
    Omvang 
    30 toetsen, C - f'
    Registers 
    Contre-basse 16 (réelle)
    Sous-basse 16(door transmissie ontleend)
    Grosse Flûte 8
    Bombarde 16
    Koppelingen 
    Contre-basse (reëel) (door transmissie ontleend)
    Gd ORGUE A LA PEDALE
    RECIT A LA PEDALE
    Tremulant 
    Tremulant
    Bijzonderheden 
    Sous-basse gemeenschappelijk met de Bourdon 16' van het Hoofdwerk.
    Contre-basse en Fluit 8' door uitbreiding.
 
Tractuur
  • Naam 
    Hoofdwerk
    Noten 
    Mechanisch
    Toetsen 
    Eiken balanstoetsen
    Traject en beschrijving van de mechaniek 
    Vanaf de toets, dalend abstract, winkelhaak, horizontaal abstract onder de speeltafel, winkelhaak onderaan de onderkast, stijgend abstract naar een wellenbord met winkelhaken, stijgend abstract dat door een winkelhaak in twee wordt gedeeld. Een abstract gaat naar de voorste kleppenkast, een andere leidt naar de achterste kleppenkast waaronder nog een stel winkelhaken zich bevinden. Abstracten in grenenhout.
    Beschrijving van de registers 
    Mechanische registers met zwaarden en ijzeren winkelhaken, armen in pitchpin
    Wellenbord 
    Tafel in eik met winkelhaken in messing
  • Naam 
    Reciet
    Noten 
    Mechanisch
    Toetsen 
    Eiken balanstoetsen
    Traject en beschrijving van de mechaniek 
    Vanaf de toets, dalend abstract, winkelhaak, horizontaal abstract onder de speeltafel, winkelhaak onder de onderkast, stijgend abstract naar een stel winkelhaken, die de abstracten naar achter leiden. Verticaal wellenbord, dan abstracten naar de kleppenkast. Abstracten in grenenhout
    Beschrijving van de registers 
    Mechanische registratie met zwaarden en ijzeren winkelhaken, armen in pitchpin
    Zwelkast 
    Mechanische leiding
    Wellenbord 
    Eiken tafel met ijzeren registerwalsen
  • Naam 
    Pedaal
    Noten 
    Mechanisch
    Toetsen 
    Staarttoetsen
    Traject en beschrijving van de mechaniek 
    Winkelhaken om de abstracten onder de speeltafel te leiden, winkelhaken om de abstracten naar omhoog te leiden naar rechts en links. Winkelhaken om de abstracten naar achter te leiden, waar zich een horizontaal wellenbord bevindt, dan stijgende abstracten naar de windladen. Abstracten in grenenhout.
    Beschrijving van de registers 
    Mechanische registers met zwaarden en winkelhaken in ijzer en armen in pitchpin
    Wellenbord 
    Wellenbord met ijzeren walsen op een eiken tafel
 
Windladen
  • Naam van het klavier 
    Hoofdwerk
    Type 
    Mechanische met sleepregisters
    Inplanting 
    De windladen van het Hoofdwerk en het Reciet bevinden zich achter elkaar en zijn parallel met het front op het tweede niveau. Twee halve windladen met C kant links en c# kant rechts.
    Aard 
    Windlade in eik met een voorste kleppenkast en een ander achteraan voor het tongwerk
    Opstelling van de pijpen 
    Diatonisch in V
    Beschrijving van de pijpstok 
    Van voor naar achter :
    Montre 8'
    Cor de nuit 8'
    Flûte harmonique 8'
    Bourdon 16'
    Viole de Gambe 8'
    Prestant 4'
    Quinte 2'2/3
    Doublette 2'
    Fourniture IV-III-IV
    Trompette 8'
    Basson 16'
    Clairon 4'
    Bijzonderheden 
    De Basson van 44 toetsen tot c werd waarschijnlijk geplaatst of voorzien voor later, maar in elk geval, neemt hij de plaats in van de Clairon 4' die zich op een bijgevoegde achteraan de windlade bevindt
  • Naam van het klavier 
    Reciet
    Type 
    Mechanische met sleepregisters
    Inplanting 
    Evenwijdig met het front, achteraan het Hoofdwerk
    Aard 
    Windlade uit een stuk eik met kleppenkast vooraan
    Opstelling van de pijpen 
    Diatonisch in V
    Beschrijving van de pijpstok 
    Van achter naar voor van het orgel :
    Principal 8'
    Flûte octaviante 4'
    Salicional 8'
    Voix céleste 8'
    Bourdon 8'
    Flûte d'écho 4'
    Clarinette 8'
    Basson en Hautbois 8'
  • Naam van het klavier 
    Pedaal
    Type 
    Twee halve mechanische windladen met sleepregisters.
    Twee halve pneumatische windladen met membranen.
    Inplanting 
    In de onderkast, loodrecht op het front tegen linker- en rechterwand van de orgelkast
    Aard 
    Eiken windlade met kleppenkast buiten het orgel.
    Kleine pneumatische windlade (met membranen) voor de Soubasse16’ geplaatst ter hoogte van de windlade van het Hoofdwerk en van het Reciet. Deze windlade ontvangt de conducten die van het Hoofdwerk komen en die de membranen en conducten openen die van het Pedaal komen en die in de windlade zonder membranen gaan.
    Opstelling van de pijpen 
    Diatonisch in afdalende orden van achter naar voor
    Beschrijving van de pijpstok 
    Van buiten naar het centrum van het orgel:
    Bombarde 16'
    Grosse Flûte 8'
    Contre-basse 16'
    Sous-basse 16'
 
Pijpwerk
  • Naam 
    Hoofdwerk
    Bijzonderheden 
    De Basson 16’ is geplaatst op een pijpenbalk die 56 toetsen kan bevatten. Deze werd waarschijnlijk later geplaatst en heeft de plaats ingenomen van de Clairon 4’. Deze laatste register is op een pijpenbalk geplaatst die men heeft toegevoegd achteraan de windlade.
    Beschrijving 
    De houten pijpen zijn van grenenhout, maar de binnenlippen en de intoneerkleppen zijn in hout.
    Van voor naar achter op de windlade:
    - MONTRE 8’. Bassen in tin in het front, dan 2 x 16 tinnen pijpen op de windlade. Allen hebben intoneerlitsen en zijbaarden.
    - COR DE NUIT 8’. Bassen in hout links en rechts van de windlade, 2 x 6 pijpen in hout achter het front, 2 x 6 houten pijpen tussen de 2 halve windladen, dan links, 10 en rechts 9 tinnen pijpen met zijbaarden en hoeden met roer. In de discant 6 links en 7 conische pijpen rechts die op de toonhoogte werden gesneden.
    - FLÛTE HARMONIQUE 8’. 2 x 3 pijpen in het front, 2 x 3 houten pijpen die links en rechts van de windlade zijn geposteerd, dan tinnen pijpen met intoneerlits, de 2 x 10 laatsten zijn langer en hebben 2 harmonische boringen.
    - BOURDON 16’. Bassen gemeenschappelijk met de Soubasse van het Pedaal en waarschijnlijk met de Cor de nuit 8’. Op de windlade, 2 x 13 tinnen pijpen met hoeden en zijbaarden.
    - VIOLE DE GAMBE 8’. 2 x 3 zinken pijpen die links en rechts van de windlade zijn geposteerd, dan 2 x 2 eveneens geposteerde tinnen pijpen. Op de windladen, pijpen in tin. Allen met snijbaarden behalve enkele in de discant.
    - PRESTANT 4’. Tinnen pijpen met zijbaarden met intoneerlits.
    - QUINTE 2’2/3. Open brede pijpen in tin met intoneerlits en in de discant op toonhoogte gesneden.
    - DOUBLETTE 2’. Tinnen pijpen op toonhoogte gesneden.
    - FOURNITURE 5. In feite IV rangen, dan III voor enkele noten en IV rangen om te eindigen.
    Het register moet waarschijnlijk de Doublette bevatten om de 5 rangen te rechtvaardigen die op de speeltafel zijn aangeduid. Pijpen in tin met intoneerlits, dan op toonhoogte gesneden.
    - TROMPETTE 8’. Beker in tin met binnenslof in messing, dan beker gelast aan de kop. 2 x 6 laatste bekers met overlengte.
    - BASSON 16’. Begint aan c. 2 x 22 tinnen pijpen.
    - CLAIRON 4’. Zoals de Trompet maar met 2 x 6 labiaal pijpen in discant.
  • Naam 
    Reciet
    Bijzonderheden 
    De dispositie maakt een detailonderzoek een beetje moeilijk. Er zijn waarschijnlijk gemeenschappelijke pijpen voor de een of andere register zoals voor de Flûte echo en de Bourdon.
    De pijpen zijn in grenenhout met binnenlip en intoneerklep in eik.
    Beschrijving 
    Van achter naar voor:
    - PRINCIPAL 8’. Bassen in hout geposteerd aan de zijkanten van de windlade dan in tin op de windlade met intoneerlits en zijbaarden.
    - FLÛTE OCTAVIANTE 4’. In tin met intoneerlits, de 2x16 laatsten hebben 2 harmonische boringen.
    - SALICIONAL 8’. Bassen in hout die aan de zijkanten geposteerd zijn en één achteraan. In tin op de windlade? Met snijbaarden en intoneerlits.
    - VOIX CELESTE 8’. Begint met c. Zoals de Salicional.
    - BOURDON 8’. Houten bassen waarvan een gedeelte geposteerd is aan de zijkanten dan in tin met hoeden en zijbaarden.
    - FLÛTE D'ECHO 4’. 2 x 3 gedekte houten pijpen, 2 x 3 tinnen pijpen met hoeden en zijbaarden. 2 x 12 tinnen pijpen met hoeden met roer en zijbaarden, dan 2 x 10 conische pijpen.
    - CLARINETTE 8’. Begint aan c. 2 x 22 pijpen met cylindrische bekers met een tweede stuk met bovenaan een wijde opening, alle twee in tin. Opslaande tongen.
    - BASSON-HAUTBOIS 8’. Conische bekers met binnenslof in messing voor de Basson dan beker voor de Hautbois met binnenslof in tin.
  • Naam 
    Pedaal
    Bijzonderheden 
    De Soubasse 16’ dient eveneens voor de Bourdon 16’ op het Hoofdwerk.
    De grote Fluit 8’ is ontleend aan de pijpen van de Contrebasse.
    De houten pijpen zijn uit den (pitchpin) met intoneerkleppen en de binnenlippen zijn in eik.
    Beschrijving 
    Van de kant naar het centrum van het orgel:
    - BOMBARDE 16’. 2 x 5 bekers in pitchpin, dan bekers in tin.
    - GROSSE FLÛTE 8’. 2 x 6 open pijpen in hout, dan 4 pijpen idem.
    - CONTREBASSE 16’. 2 x 6 open pijpen in hout.
    - SOUBASSE 16’. 2 x 9 gedekte pijpen in hout dan 2 x 6 gedekte pijpen in hout.
 
Windvoorziening
  • Magazijn- of hulpbalg 
    Voornaamste magazijnbalg
    Beschrijving 
    Grote blaasbalg met binnen en buitenplooi in de onderkast van het orgel geplaatst
    Lengte 
    281 cm
    Breedte 
    152 cm
    Aantal en type gewichten 
    13 dalles en fonte
    Aantal en type gewichten 
    13 tegels in gietijzer
  • Magazijn- of hulpbalg 
    Schokbalg Hoofdwerk
    Beschrijving 
    Schokbreker met één binnenplooi onder de windlade geplaatst
    Lengte 
    141 cm
    Breedte 
    41 cm
    Aantal en type gewichten 
    Six ressorts à boudin
    Aantal en type gewichten 
    Zes cirkelvormige veren
  • Magazijn- of hulpbalg 
    Schokbalg Reciet
    Beschrijving 
    Blaasbalg met een plooi onder de windlade van het Reciet
    Lengte 
    Environ 60 cm
    Breedte 
    45 cm
    Aantal en type gewichten 
    Quatre ressorts à boudin
    Aantal en type gewichten 
    Vier cirkelvormige veren
  • Magazijn- of hulpbalg 
    Schokbalg Pedaal
    Beschrijving 
    Kleine verticale blaasbalg op elke halve windlade
    Lengte 
    51 cm
    Breedte 
    21 cm
    Aantal en type gewichten 
    Un ressort à boudin
    Aantal en type gewichten 
    Een cirkelvormige veer
  • Magazijn- of hulpbalg 
    Schepbalg
    Beschrijving 
    Twee grote pompen onder de magazijnbalg verbonden met pedaaltreden die zich aan de zijkant van de orgelkast bevinden. Deze pedalen zijn verbonden met mekaar via een ijzeren stang die aan een houten balans is opgehangen.
 
TECHNISCHE KENMERKEN VAN HET INSTRUMENT
Speeltafel Klavier(en) en voetklavier(en) : 3
Klavier(en) en voetklavier(en) Hoofdwerk (I), Reciet (zwel) (II), Pedaal
Tractuur
Hoofdwerk Mechanisch
Reciet Mechanisch
Pedaal Mechanisch
Het gebouw
Sint-Jan Berchmans College

Sint-Jan Berchmans College

Adres : Ursulinenstraat 4
1000 Bruxelles
Bouwstijl : Neoklassiek
Bouwperiode : 19de
Bouwstijl : Neoklassiek Type : Beschermd gebouw bij besluit van 07/11/1997